Mechanizmy działania CBD w organizmie – jak kannabidiol wpływa na zdrowie
Pozytywny wpływ CBD na zdrowie
CBD – związek plejotropowy
CBD to związek plejotropowy, co oznacza, że działa na wiele różnych mechanizmów biologicznych. W literaturze naukowej zidentyfikowano ponad 65 molekularnych celów kannabidiolu. Choć CBD ma niskie powinowactwo do receptorów CB1 i CB2, wpływa na liczne receptory niekanabinoidowe oraz kanały jonowe.
Receptor 5-HT1A – działanie przeciwlękowe i uspokajające
CBD aktywuje receptor serotoninowy 5-HT1A, który reguluje lęk, sen, apetyt, ból i nudności. Badania prowadzone przez Jose Alexandre Crippę wykazały silne działanie przeciwlękowe CBD. Co ciekawe, CBDA – kwasowa forma CBD – ma jeszcze silniejsze powinowactwo do tego receptora, co czyni ją skuteczną m.in. w przeciwdziałaniu nudnościom.
Receptory TRPV1 – działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne
CBD wiąże się z receptorami TRPV1, zwanymi także receptorami waniloidowymi. Są one odpowiedzialne za odczuwanie bólu, reakcje zapalne i regulację temperatury. Podobnie jak kapsaicyna i anandamid, CBD aktywuje TRPV1, co może przynieść ulgę w bólu przewlekłym i stanach zapalnych.
Receptor GPR55 – potencjał przeciwnowotworowy i ochrona kości
CBD działa jako antagonista receptora GPR55, który odgrywa rolę w regulacji ciśnienia krwi, gęstości kości i wzrostu komórek nowotworowych. Zablokowanie tego receptora może pomóc w zapobieganiu osteoporozie i ograniczeniu proliferacji komórek rakowych.
Receptory PPAR – neuroprotekcja i metabolizm
CBD aktywuje receptory jądrowe PPAR-gamma, które uczestniczą w regulacji metabolizmu glukozy i lipidów, a także w odpowiedzi zapalnej. Aktywacja PPAR-gamma może wspierać leczenie Alzheimera, cukrzycy i zespołów metabolicznych oraz wykazywać działanie antynowotworowe.
Inhibitor wychwytu zwrotnego – anandamid i adenozyna
CBD działa jako inhibitor wychwytu zwrotnego:
-
Anandamid – CBD podnosi jego poziom w mózgu, co sprzyja działaniu przeciwbólowemu, przeciwlękowemu i przeciwdrgawkowemu,
-
Adenozyna – CBD zwiększa jej stężenie, co pozytywnie wpływa na funkcje sercowo-naczyniowe i procesy przeciwzapalne w organizmie.
Modulator allosteryczny – wpływ na receptory GABA i CB1
CBD moduluje receptory allosterycznie:
-
GABA-A – CBD wzmacnia działanie głównego neuroprzekaźnika hamującego w OUN, co przekłada się na działanie uspokajające i redukcję lęku,
-
CB1 – jako negatywny modulator allosteryczny, CBD zmniejsza psychoaktywne działanie THC, co pozwala na korzystanie z terapeutycznych właściwości konopi bez uczucia „haju”.
CBD i układ endokannabinoidowy – nie tylko CB1 i CB2
CBD wykazuje minimalne bezpośrednie powinowactwo do klasycznych receptorów kannabinoidowych CB1 (dominującego w mózgu) i CB2 (układ odpornościowy). Zamiast tego, jego działanie opiera się na:
-
modulacji aktywności tych receptorów,
-
interakcji allosterycznej, która zmienia sposób, w jaki receptory CB1 wiążą się z innymi ligandami, w tym z THC.
CBD jest negatywnym modulatorem allosterycznym CB1, co tłumaczy, dlaczego osłabia psychoaktywne działanie THC.
Receptory jądrowe PPAR-gamma – działanie antynowotworowe i metaboliczne
CBD aktywuje receptory jądrowe PPAR-γ, co:
-
hamuje proliferację komórek nowotworowych,
-
wspiera degradację płytek amyloidowych w chorobie Alzheimera,
-
poprawia wrażliwość insulinową oraz homeostazę glukozy i lipidów.
Receptory PPAR pełnią funkcje regulatorów transkrypcji genów zaangażowanych w stany zapalne, metabolizm i różnicowanie komórek.
FABP – konkurencja z anandamidem o transport wewnątrzkomórkowy
CBD konkuruje z endogennymi kannabinoidami (np. anandamidem) o białka transportowe FABP (Fatty Acid Binding Proteins), co wpływa na:
-
opóźnienie metabolizmu anandamidu,
-
wzrost jego stężenia w synapsach mózgu,
-
wydłużenie działania przeciwlękowego i przeciwbólowego anandamidu.
Dzięki temu mechanizmowi CBD wykazuje silne właściwości neuroprotekcyjne i wspiera funkcje kognitywne.
Receptory serotoninowe i przeciwwymiotne działanie CBDA
CBD, a szczególnie jego kwasowa forma CBDA, wykazuje wysokie powinowactwo do receptora 5-HT1A, kluczowego w regulacji:
-
lęku,
-
nastroju,
-
snu,
-
odczuwania bólu,
-
nudności i wymiotów.
CBDA wykazuje nawet silniejsze działanie przeciwwymiotne niż klasyczne leki – co potwierdzają badania przedkliniczne.
Receptory TRP – wpływ CBD na odczuwanie bólu i temperatury
CBD aktywuje kilka receptorów TRP (Transient Receptor Potential), w tym TRPV1, znany jako receptor waniloidowy:
-
odgrywa on rolę w przewodnictwie bólu,
-
reaguje na ciepło i bodźce chemiczne (np. kapsaicynę),
-
bierze udział w zapalnych i neurogennych mechanizmach bólu.
Aktywacja TRPV1 przez CBD tłumaczy jego skuteczność w terapii bólu neuropatycznego i zapalnego.
CBD jako modulator receptorów GABA i adenozynowych
Receptor GABA-A
CBD działa jako pozytywny modulator allosteryczny receptora GABA-A, co:
-
zwiększa wiązanie GABA,
-
wzmacnia działanie hamujące tego neuroprzekaźnika,
-
przekłada się na efekt uspokajający, przeciwlękowy i przeciwdrgawkowy.
Receptory adenozynowe A1A i A2A
CBD hamuje wychwyt zwrotny adenozyny, co zwiększa jej poziom w mózgu. Adenozyna:
-
działa neuroprotekcyjnie,
-
obniża stan zapalny,
-
reguluje przepływ wieńcowy i funkcje sercowo-naczyniowe.
Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne CBD
CBD działa przeciwzapalnie poprzez:
-
redukcję ekspresji cytokin (IL-6, IL-33),
-
ograniczenie aktywności IFITM3 (związanego z β-amyloidem),
-
aktywację szlaku Nrf2, który reguluje ekspresję enzymów antyoksydacyjnych.
Dzięki obecności grup hydroksylowych w swojej strukturze chemicznej, CBD wykazuje także bezpośrednie właściwości antyoksydacyjne – chroniąc lipidy, białka i DNA komórkowe przed stresem oksydacyjnym.
The direct actions of cannabidiol and 2-arachidonoyl glycerol at GABAA receptors - PubMed
